نگاهی دوباره به برخی روایات سبب نزول آیه 37 سوره احزاب (ازدواج پیامبر(ص) با زینب بنت‌جحش)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

10.22080/qhs.2023.23878.1144

چکیده

اسباب نزول، حوادث یا موقعیت‌هایی است که متعاقب آن آیه یا آیاتی نازل شده است. این اسباب در قالب روایاتی از معصومان(ع)، صحابه و تابعان نقل شده که همگی از ارزش یکسانی برخوردار نیست. یکی از شیوه‎‌های اعتماد به این روایات، تأیید شدن به ‌وسیله آیات، هم‌سویی با سیاق آیات و معتبر بودن سند و متن آن‌هاست. روایات پیرامون آیه 37 سوره احزاب که مربوط به ازدواج پیامبر(ص) با همسر سابق پسرخوانده‌اش، زینب بنت‌جحش می‌باشد دو دسته است. گروه اول دلیل این ازدواج را وحی الهی می‌داند و گروه دوم آن را به سبب علاقه پیامبر(ص) به زینب می‌شمرد. مضمون این دو گروه از روایات باعث تضارب و اختلاف آراء در مورد ابهام عبارت «تُخْفِى فىِ نَفْسِکَ مَااللَّهُ مُبْدِیهِ وَ تخَشىَ النَّاسَ وَاللَّهُ أَحَقُّ أَن تَخَشَاهُ» در آیه یاد شده است. در این پژوهش روایات با توجه به تاریخ وفات نخستین راویان، تنظیم و با در نظر گرفتن شاخصه‌های منبع، سند، متن، سیاق و شواهد تاریخی بررسی و مشخص شد که روایات گروه دوم (ده حدیث) در منابع دست اول حدیثی نیامده است و از لحاظ سندی با ضعف‌هایی همچون راویان ضعیف یا مجهول، انقطاع و ارسال سند مواجه است. در بررسی‌های متنی نیز اضطراب متون، تناقض و عدم صراحت، این روایات را سست می‌کند. به‌علاوه، سیاق آیات و شواهد تاریخی آن را تأیید نکرده و قراین موجود، نظریه ساختگی بودن این احادیث را تقویت می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


The Holy Quran.
 
 Alousi, M. (1995).Ruh al-Ma'ani fi Tafsir al-Qur'an al-Azeem (The spirit of meanings in the interpretation of the Holy Quran). Beirut: Dar al-Katb al-Alamiya. [In Arabic]
 Asadi, A. (2018). "Heavenly Union; A Critique of the Fictitious Story of the Prophet’s (S.A.W.) Falling in Love with Zaynab, Daughter of Jaḥsh". Quranic Researches. 23 (88). 74 -101.  doi:10.22081/jqr.2017.48566.1693
Asqlani, I.H. (1907). Tahdeeb al-Tahdee (refinement). Beirut: Dar Sadir. First edition. [In Arabic]
Asqlani, I. H. (1970).Lasan Al-Mizan (criterion language). Beirut: Al-Alami Press Institute. second edition. [In Arabic]
Baghdadi, A. (1997).History of Baghdad and Dhuwala. Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. first edition. [In Arabic]
 Bukhari, M. No date. al-Tarikh al-Kabir (great history). Beirut: Dar al-Kutb Al-Alamiya. [In Arabic]
Dayari Bidguli, M. & Yalchin, A. (2014). "An examination of the Orientalists’ view of Prophet’s marriage with Zainab". The Quran from Orientalists point of view. 9 (16). 85 – 108.
Al.Dahhabi, S. (2006).Seer al-Alam al-Nabila (Announcement of honorees).Cairo: Dar al-Hadith. [In Arabic]
 
Al.Dahhabi, S. (2007).Tazkire al-Hafaz (The history of the preservers). Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya. Second edition. [In Arabic]
 Hakim Neishaburi, A. (1990).al-Mustadrak al-Sahhein (supplement to Sahih Muslim and Bukhari) . researcher: Mustafa Abd al-Qadir Atta. Beirut: Dar al-Kutub Al-Alamiya. first edition. [In Arabic]
Hali, H. (1972).  Kitab Al-Rajal (The book of narrators of hadith). Najaf: Heydarieh Press . [In Arabic]
Hali, H. (1996).  Summary of the sayings in the knowledge of men. Qom: Nashr al-Faqaheh Institute. [In Arabic]
Ibn Abi Hatim, A.M. (1954).Al-Jarh and Al-Tadail (Blame and praise). Beirut: Dar Ihya Al-Tarath al-Arabi. [In Arabic]
 Ibn Abi Tha'albah, Y. (2004)Tafsir Yahya bin Salam (The interpretation of Yahya bin Salam). Beirut: Dar al-Kitab al-Ulamiya. first edition. [In Arabic]
 Ibn Baboyeh Qomi, H. (1984).Ayoun Akhbar Al-Reza (A collection of hadiths of Imam Reza), Al-Alami Press Institute. [In Arabic]
 Ibn Ghazaeri, A. (2001).Rizal Ibn Ghazaeri. Qom: Dar al-Hadith. [In Arabic]
Ibn Hanbal, A. (2001). al-Allal and Marifah al-Rajal (knowledge of men). Riyadh: Dar al-Khani. [In Arabic]
 Ibn Ishaq, M. (1990).Kitab al-Seer and Al-Maghazi(Prophet's biography and wars).Qom: Department of Islamic History and Education Studies. first edition. [In Arabic]
 Ibn Juzi,  A.F. Beita. al-Muntazem fi Tarikh al-Umm and al-Muluk (history of the nations and the kings). publisher: Dar al-Kitab al-Ulamiya. [In Arabic]
 Ibn Kathir, I. (1978). Al-Badayah and Al-Nahiyah.( From beginning and the end) Beirut: Dar al-Fikr. [In Arabic]
Ibn Adi, A. (1997). Al-Kamil fi Tasha'a al-Rajal(Complete in weak narrators). Beirut: Al-Kutub Al-Alamiya. first edition. [In Arabic]
Jawzjani,  A.I. Ahwal al-Rajal (The status of narrators of hadith). researcher: Abdul Aleem Abdul Azim Al Bastoi. Pakistan: Dar Nashr. [In Arabic]
 Kashi, M. (2013). Akhtar Ma'arfa Al-Rajal  (The authority of the hadith narrators). Qom: Al-Bayt Institute for the Revival of Heritage. [In Arabic]
 Khoi, A.Q (1970). Majam Rizal Al-Hadith (Dictionary of hadith narrators). Qom: Center for Publishing Islamic Culture in the World. [In Arabic]
 Majlisi,  M. (1983).Bihar al-Anwar (A collection of Shia traditions). Beirut: Dar Ihya al-Tarath al-Arabi.
 Makarem Shirazi, N. (1995).TafsirNimoneh (Sample interpretation). Tehran: Dar al-Katb al-Islamiya. [In Persian]
Marefat, M. (2007).Sayanah al-Qur'an Man al-Tahrif. (Protecting the Quran from distortion) Qom: Al-Tamhid. [In Arabic]
 Muqatil bin Sulaiman, A.H. (2002).        Tafsir    of Muqatil bin Sulaiman (interpretation). researcher: Abdullah Mahmoud Shehate. Beirut: Dar Ihya al-Trath. first edition. [In Arabic]
Najashi, A. (2006).Rizal al-Najashi. Qom: Jamia Modaresin Hozamieh. 8th edition. [In Arabic]
Qomi, A.I. (1991).Tafsir al-Qami (interpretation).Beirut: Dar al-Suror. [In Arabic]
Shabani, A.& Sattar, H. (2019). "Unsound Narrative Patterns Related to the Marriage of Prophet Mohammad (p. b. u. h. ) and Zainab bint JahshWith an Emphasis on Orientalists’ Mistakes". Pazhouhesh Dini. 19 (39). 137 -158. doi: 20.1001.1.17352770.1398.19.39.7.7.
Sobhani, J. (1981).Manshr Javid.(Immortal charter). Qom: Imam Sadiq (A.S.) Publications. [In Persian]
Al.Suyuti, A. (1984). Al-Dar al-Manthur fi Tafsir al-Mathur. Qom: Ayatollah Marashi Library. first edition. [In Arabic]
Tabari, M. (1992). Jami al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an (Comprehensive interpr-     -etation of the Qur'an). Beirut: Dar al-Marafa. [In Arabic]
Tantawi, M. No date.  al-Tafsir al-Wasit for the Holy Qur'an, Cairo: Dar Nahda Masdar for Printing. [In Arabic]
Tabatabaei,  M. (1997).Al-Mizan in Tafsir al-Qur'an (criterion in the interpretation of the Qur'an) Qom: Islamic Publishing House. Fifth Edition. [In Arabic]
Tabarani, S. (1994).Al-Mu'jam al-Kabir (The great lexicon).  researcher: Hamdi bin Abd al-Majid. Cairo: Ibn Taymiyyah Library, second edition. . [In Arabic]
Zargarinejad, G. (2018). "Nvestigating the issue of the Prophet's Marriage to Zaynab Binti Johash based on Narrations and Rationality Reasons". Scholarly- Technical Journal- on sira studies of Ahl-e-Bait.4(6).97- 116. doi:
10.22081/csa.2018.67829