معناشناسی واژه عزّت در قرآن کریم با تاکید بر روابط همنشینی و جانشینی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه الهیات \\\\دانشکده علوم انسانی \\\\ دانشگاه اراک \\\\ایران

2 علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک

10.22080/qhs.2025.24437.1160

چکیده

واژه عزّت به همراه مشتقات گوناگون از پر کاربرد ترین واژه های قرآن است و برای تعالی جایگاه انسان و ارزش های انسانی، صورت های گوناگون این واژه در قرآن به کار رفته است تا او را به سوی عزت و کرامت رهنمون سازد. از منظر علم معنی شناسی بررسی مفهوم اولیه واژه و سیر تحول آن از دوره جاهلی تا متن قرآن امری ضروری است و تلاش می شود تا براساس روابط هم نشینی و جانشینی، پر بسامدترین واژگان همنشین عزّت و کلمات و جملات تداعی کننده معنای عزّت مشخص شوند.این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته، نشان می دهد واژگانی از قبیل حکیم، مقتدر، قوی ،حکیم، غفور، علیم به عنوان صفات الهی وهمچنین ارسال رسل و انزال کتاب، نصرت پیامبران و مومنین، مجازات و پاداش،قدرت خلق موجودات و آسمان ها و زمین به عنوان مصادیق عزت الهی (عزت ممدوح) در بافت همنشینی مطرح شده اند و کلماتی از قبیل گناه، کفر، زیادی مال،پربسامد ترین واژه های همنشین عزت در قالب عزت مذموم هستند.کلمه ذلیل و مشتقاتش نیز از لحاظ تقابل معنایی این واژه کاربرد فراوانی داشته است و برخی کلمات مانند کرامت، بر محور جانشینی معنای عزّت را به ذهن می رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات